"Giặc nội xâm" hàng giả: Tấn công toàn diện đời sống và sức khỏe
Hàng giả, hàng kém chất lượng đã trở thành một "cơn bão" càn quét thị trường Việt Nam, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe, kinh tế và niềm tin của người tiêu dùng. Quy mô và mức độ tinh vi của các hành vi vi phạm ngày càng đáng báo động:
Nhiều vụ án lớn bị phanh phui cho thấy thực phẩm làm giả, pha trộn tạp chất, hóa chất độc hại đang len lỏi vào từng bữa ăn gia đình. Đó là hàng tấn cà phê bị làm giả bằng đậu nành, vỏ cà phê; hàng chục tấn mì chính, hạt nêm, dầu ăn, bột canh giả; hay việc sản xuất giá đỗ tẩm hóa chất với số lượng lớn,...
Đặc biệt, việc sữa giả, thực phẩm chức năng giả cho trẻ em, người lớn tuổi, phụ nữ có thai bị phát hiện với quy mô hàng trăm tấn và hàng trăm nhãn hiệu là một mối hiểm họa khôn lường cho sức khỏe cộng đồng.
Các đường dây sản xuất, buôn bán thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh giả hay thuốc diệt cỏ, thuốc bảo vệ thực vật giả với số lượng lớn, thu lợi bất chính hàng trăm triệu đồng, không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người và mùa màng nông nghiệp.
Hàng ngàn sản phẩm mỹ phẩm giả, không rõ nguồn gốc, pha trộn hóa chất cấm hoặc độc hại đang tràn lan trên thị trường, thậm chí được phân phối mạnh mẽ qua các sàn thương mại điện tử và ngay tại các đại lý trên toàn quốc. Người dùng mỹ phẩm giả có thể đối mặt với nguy cơ kích ứng da, viêm nhiễm, dị ứng nặng, và những hệ lụy lâu dài cho sức khỏe.
Ngoài ra, các lực lượng chức năng còn phát hiện và xử lý nhiều vụ việc sản xuất, buôn bán sách giả, màn hình ô tô giả, hay buôn lậu thuốc lá ngoại,... với trị giá hàng tỷ đồng.
Mức phạt chưa đủ răn đe và những lỗ hổng cần bịt kín
Theo luật sư Nguyễn Thị Thu Hoài, Phó Chủ tịch Hội đồng quản lý quỹ chống hàng giả, vấn nạn hàng giả, hàng nhái dai dẳng nhiều năm qua xuất phát từ ba nguyên nhân chính:
Lợi nhuận khổng lồ và chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe: Kẻ gian bất chấp pháp luật để trục lợi bởi mức phạt hiện hành còn nhẹ, nhiều vụ án nghiêm trọng chỉ bị xử lý hành chính hoặc phạt tù dưới 3 năm, không tương xứng với hậu quả gây ra cho sức khỏe và kinh tế.
Hạn chế trong phối hợp và năng lực thực thi: Công tác phối hợp giữa các lực lượng chức năng còn thiếu đồng bộ, chưa đủ chuyên sâu, dẫn đến hiệu quả truy quét bị hạn chế.
Nhận thức chưa cao: Một bộ phận người tiêu dùng vẫn chấp nhận mua hàng giả vì giá rẻ, còn doanh nghiệp bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ còn ngại lên tiếng hoặc chưa đủ mạnh mẽ để đấu tranh.
Chính phủ vào cuộc: Nâng cao mức phạt
Trước tình hình cấp bách này, Chính phủ và các cơ quan chức năng đã có những động thái quyết liệt, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong cuộc chiến chống hàng giả, hàng kém chất lượng:
Từ ngày 15/5/2025 đến nay, Thủ tướng Phạm Minh Chính liên tiếp ký các Công điện yêu cầu các bộ, ngành, địa phương mở đợt cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Bộ Công an đã triển khai đợt cao điểm truy quét từ 15/5, chỉ trong 4 tháng đầu năm 2025, các đơn vị đã bắt giữ, xử lý hơn 34.000 vụ việc, khởi tố hình sự gần 1.400 vụ với hơn 2.100 đối tượng. Hàng loạt vụ án lớn, điển hình trên nhiều lĩnh vực đã bị khởi tố trong thời gian gần đây.
Các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM đã thành lập Tổ công tác đặc biệt do chính Chủ tịch UBND làm Tổ trưởng để trực tiếp chỉ đạo, giám sát. Luật sư Hoài kỳ vọng vào cơ chế phối hợp liên ngành rõ ràng hơn, với yêu cầu truy tận gốc các đường dây, các nguồn cung và cả những kẻ bảo kê đứng sau.
Đặc biệt, Bộ Công an đã khẳng định: "Hàng giả trong lĩnh vực thực phẩm, thuốc, mỹ phẩm, sữa,… rất nguy hiểm vì không chỉ liên quan đến sức khỏe, kinh tế của người dân mà còn liên quan đến chất lượng của nguồn lao động hiện tại, thậm chí cả tương lai."
Về giải pháp pháp lý, luật sư Nguyễn Thị Thu Hoài nhấn mạnh sự cần thiết của việc sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự theo hướng nâng mức phạt đối với tội sản xuất, buôn bán hàng giả có tổ chức. Hình phạt cần được tăng nặng đối với các hành vi gây thiệt hại về tính mạng, sức khỏe người tiêu dùng, cũng như hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có hệ thống, gây ảnh hưởng đến uy tín quốc gia. Bên cạnh đó, cần bịt các khoảng trống pháp lý, đặc biệt trong hoạt động thương mại điện tử và trung gian thanh toán, và phân định rõ trách nhiệm hình sự – hành chính để đảm bảo hiệu quả thực thi pháp luật.
Chung tay kiến tạo thị trường an toàn
Những kết quả ban đầu từ các đợt cao điểm là tín hiệu tích cực, nhưng cuộc chiến chống hàng giả, hàng kém chất lượng vẫn còn diễn biến phức tạp và đòi hỏi sự kiên trì, quyết liệt. Nâng cao chế tài xử phạt, bịt kín kẽ hở trong pháp luật, đặc biệt là với các hình thức kinh doanh mới như thương mại điện tử. Tăng cường năng lực, chuyên môn cho lực lượng chức năng, đẩy mạnh phối hợp liên ngành, liên địa phương, và kiên quyết truy tố đến cùng những kẻ vi phạm. Mỗi người tiêu dùng cần là một "người lính" cảnh giác, chủ động tìm hiểu, cẩn trọng khi mua sắm, và mạnh dạn tố giác. Các doanh nghiệp chân chính cần chủ động bảo vệ thương hiệu và quyền sở hữu trí tuệ của mình.
Chỉ khi toàn xã hội cùng chung tay, từ chính sách đến hành động, chúng ta mới có thể xây dựng một thị trường minh bạch, an toàn, nơi sức khỏe và niềm tin của người tiêu dùng được đặt lên hàng đầu.
Quỳnh Anh
