Sự nhầm lẫn, sai sót trong việc áp dụng quy chuẩn là lỗi khó có thể chấp nhận được, cần được xử lý nghiêm, đảm bảo trật tự pháp luật và sức khoẻ của người tiêu dùng.
Nhầm lẫn quy chuẩn hay trục lợi?
Nước uống Zinno là sản phẩm của Công ty TNHH Nước giải khát Hải Nam (thành lập năm 2019). Công ty Hải Nam có trụ sở chính tại: 852 đường Láng, phường Láng Thượng, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. Xưởng sản xuất nước cũng được đặt tại địa chỉ trên (thuê ki ốt tại Bãi Dưa Láng Thượng do HTX Thương mại dịch vụ Láng Thượng quản lý).
Cơ sở sản xuất Nước uống Zinno tại địa chỉ 852 đường Láng (khu vực chợ dưa hấu Láng Thượng).
Nước uống Zinno được phân phối chủ yếu cho khu vực trục đường Láng, phường Láng Thượng, loại bình 20 lít - thể tích thực ghi: 18,9 lít. Theo quan sát, sản phẩm này đã được sản xuất, bán ở khu vực này khoảng 4-5 năm nay.
Sản phẩm được PV mua trực tiếp tại cửa hàng tạp hoá ở khu vực phường Láng Thượng thời điểm tháng 8/2024. Theo thông tin trên nhãn sản phẩm thì tên chính thức của sản phẩm là “Nước uống đóng chai Zinno, 100 % Thiên Nhiên”. Nước này “Dùng để uống trực tiếp”.
Nước uống Zinno được quảng cáo 100% thiên nhiên
Chỉ tiêu về chất lượng sản phẩm, nêu rõ: “- Nước Zinno sản xuất từ nguồn nước máy thành phố được xử lý đạt QCVN 01: 2009/BYT về chất lượng nước ăn uống; - Đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm”.
Tuy nhiên, khi tìm hiểu quy định pháp luật, nhận thấy, QCVN 01: 2009/BYT về chất lượng nước ăn uống, áp dụng cho loại nước chủ yếu phục vụ mục đích sinh hoạt – nước vòi – nước sạch, còn nước dùng để “uống trực tiếp” lại được điều chỉnh bởi QCVN 6-1:2010/BYT Nước khoáng thiên nhiên, nước đóng chai. Cụ thể:
Phạm vi điều chỉnh của QCVN 01: 2009/BYT là: “Quy chuẩn này quy định mức giới hạn các chỉ tiêu chất lượng đối với nước dùng để ăn uống, nước dùng cho các cơ sở để chế biến thực phẩm” (Quy chuẩn gọi tắt là nước ăn uống).
Đối tượng áp dụng là: Các cơ quan, tổ chức, cá nhân và hộ gia đình khai thác, kinh doanh nước ăn uống, bao gồm cả các cơ sở cấp nước tập trung dùng cho mục đích sinh hoạt có công suất từ 1.000 m3/ngày đêm trở lên.
Còn đối tượng áp dụng QCVN 6-1:2010/BYT Nước khoáng thiên nhiên, nước đóng chai là: “dành cho các tổ chức, cá nhân thực hiện các hoạt động khai thác, sản xuất, truyền dẫn, buôn bán, bán lẻ nước sạch dùng để uống trực tiếp, nước khoáng thiên nhiên, nước khoáng đóng chai từ nước máy, nước giếng khoan, nước suối, nước ao hồ,...” (Đối tượng không áp dụng: không áp dụng cho nước dùng để sản xuất thực phẩm, đồ uống hoặc các sản phẩm khác).
“Quy chuẩn này quy định các chỉ tiêu an toàn thực phẩm và các yêu cầu quản lý đối với nước khoáng thiên nhiên đóng chai và nước uống đóng chai được sử dụng với mục đích giải khát. Quy chuẩn không áp dụng đối với thực phẩm chức năng.”
QCVN 6-1:2010/BYT Nước khoáng thiên nhiên, nước đóng chai còn quy định rõ về nước uống đóng chai:
“1.3.1. Nước uống đóng chai: Sản phẩm nước đóng chai được sử dụng để uống trực tiếp…”.
“2.1. Yêu cầu chất lượng nguồn nước sử dụng để sản xuất nước uống đóng chai: Nước sử dụng để sản xuất nước uống đóng chai phải đáp ứng các yêu cầu theo QCVN 01:2009/BYT về chất lượng nước ăn uống được ban hành kèm theo Thông tư số 04/2009/TT-BYT ngày 17/6/2009 của Bộ trưởng Bộ Y tế.”
Như vậy, QCVN 6-1:2010/BYT hiện đang là quy chuẩn Quốc gia cao nhất dành cho nguồn nước sử dụng trực tiếp tại Việt Nam, nhằm đảm bảo an toàn cho người dùng trong quá trình sử dụng. Nước sạch theo QCVN 01:2009/BYT chỉ là một loại nước nguồn để sản xuất ra nước uống trực tiếp theo QCVN 6-1:2010/BYT.
Trên sản phẩm không thể hiện ngày sản xuất, nhưng xác định thời hạn sử dụng là 12 tháng.
Áp dụng quy chuẩn hết hiệu lực
Rà soát, đối chiếu kỹ các quy định của pháp luật, kết quả cho thấy:
Ngày 14 tháng 12 năm 2018 Bộ Y Tế ban hành Thông tư 41/2018/TT-BYT về việc “Ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và quy định kiểm tra, giám sát chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt” (QCVN 01-1:2018/BYT). Thông tư 41/2018/TT-BYT có hiệu lực từ ngày 15/6/2019.
Thông tư này thay thế cho 3 thông tư sau:
- Thông tư số 50/2015/TT-BYT ngày 11/12/2015 của Bộ trưởng Bộ Y tế quy định việc kiểm tra vệ sinh, chất lượng nước ăn uống, nước sinh hoạt;
- Thông tư số 04/2009/TT-BYT ngày 17/6/2009 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước ăn uống (QCVN 01:2009/BYT);
- Thông tư số 05/2009/TT-BYT ngày 17/6/2009 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước sinh hoạt (QCVN 02:2009/BYT).
Như vậy, rõ ràng là QCVN 01:2009/BYT đã hết hiệu lực từ nhiều năm, nhưng Công ty TNHH Nước giải khát Hải Nam vẫn áp dụng cho Nước uống Zinno để uống trực tiếp, vừa sai về đối tượng, vừa “lạc hậu” về mặt chỉ tiêu kỹ thuật.
Nhiều năm qua Nước uống Zinno áp dụng tiêu chuẩn hết hiệu lực
Một số khuyến nghị
Quan sát thực tiễn cơ sở sản xuất Nước uống Zinno, nhận thấy có nhiều biểu hiện chưa đảm bảo vệ sinh và môi trường (chưa phân tách các khu vực theo quy trình sản xuất đảm bảo vệ sinh, trang thiết bị lao động, sự tách biệt khu vực sản xuất với khu vực ăn ở của nhân viên, nước thải của xưởng còn chảy ra ngoài gây ảnh hưởng tới khu vực xung quanh).
Trên cơ sở thực tiễn trường hợp Nước uống Zinno của Công ty TNHH Nước giải khát Hải Nam, khuyến nghị cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền (cụ thể: Phòng Y tế quận Đống Đa, Chi cục ATVSTP thành phố Hà Nội, cảnh sát môi trường) kiểm tra lại về nhận thức của chủ doanh nghiệp về các quy chuẩn kỹ thuật đối với nước uống, trong đó có nước uống trực tiếp, kiểm tra việc áp dụng các quy chuẩn kỹ thuật hiện hành và việc sử dụng nguồn nước (có sử dụng nước giếng khoan không), kiểm tra công tác đảm bảo vệ sinh và môi trường theo quy định pháp luật.
Nhóm PV
