Nhà nước chú trọng đầu tư, thận trọng trong tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử quốc gia chùa Ba Si ở Trà Vinh

Chùa Ba Si – công trình có ý nghĩa đặc biệt

Chùa Piseyvararam (chùa Ba Si) tọa lạc tại ấp Giồng Chùa, xã Phương Thạnh, huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh. Đây là ngôi chùa được xây dựng vào cuối thế kỷ XVII, qua 11 đời sư trụ trì, không chỉ đơn thuần là trung tâm sinh hoạt tôn giáo, văn hóa, trung tâm giáo dục của cộng đồng mà còn là nơi hoạt động bí mật, bảo vệ nhiều cán bộ cách mạng và ghi lại dấu ấn lịch sử qua 02 cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm.

Chùa Ba Si có lối kiến trúc độc đáo, đậm sắc văn hóa dân tộc Khmer ở Việt Nam. Nằm “ẩn mình” dưới những tán cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi là quần thể kiến trúc, gồm: Cổng, chánh điện, thư viện, trai đường (Sala thiene), trường học Pali (Sala pali).

Theo quan niệm người Khmer, đức Phật ở phương Tây nhưng mặt quay về hướng Đông để cứu nhân độ thế. Mái chánh điện được lợp ngói tạo hình vảy rồng, giữa các cấp mái trang trí hình tượng rồng đắp nổi. Nhìn toàn cảnh từ trên xuống, chánh điện như đàn rồng đang đắm mình giữa trời xanh. Đầu hồi phía trước, phía sau chính điện được hoàn thiện bằng gỗ quý, chạm khắc hoa văn và hình tượng Riu-hu nuốt mặt trăng chạm nổi…

Chính từ những nét kiến trúc độc đáo, sự đóng góp cho cách mạng và những dấu tích chiến tranh để lại nên chùa Ba Si được Bộ Văn hóa, thể thao và Du lịch (VHTTDL) xếp hạng di tích cấp quốc gia, thuộc loại hình di tích lịch sử bằng Quyết định số 2631/QĐ-BVHTTDL ngày 18/7/2012.

Mục tiêu kép trong đầu tư tu bổ, tôn tạo chùa Ba Si và trách nhiệm của Sở, ngành địa phương

Là di tích lịch sử cấp quốc gia, lại có giá trị về kiến trúc, tôn giáo và tâm linh, nên chùa Ba Si được Đảng và Nhà nước, chính quyền địa phương chú trọng đầu tư và thận trọng trong tu bổ, tôn tạo.

Cụ thể, ngày 01/10/2020, UBND tỉnh Trà Vinh gửi Tờ trình số 3998/TTr-UBND gửi Bộ Văn hóa, thể thao – Du lịch đề nghị thẩm định Dự án tu bổ, tôn tạo di tích chùa Ba Si (sau đây gọi là Dự án). Kèm theo tờ trình là Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án và Bản vẽ thiết kế. Sau khi xem xét, Bộ VHTTDL ban hành văn bản số 4195/BVHTTDL-DSVH ngày 11/11/2020 gửi UBND tỉnh Trà Vinh về việc thẩm định Dự án tu bổ, tôn tạo di tích chùa Piseyvararam (chùa Ba Si), xã Phương Thạnh, huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh. Tại văn bản, Bộ VHTTDL có ý kiến thẩm định như sau:

“Thoả thuận Dự án tu bổ, tôn tạo chùa Pisyvararam (chùa Ba Si), với nội dung: tu bổ chùa chính.

Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch lưu ý một số vấn đề sau: - Bảo tồn tối đa nền lát gạch bông hiện có và các trang trí trên mái, trang trí trên cột, trang trí trên đầu hồi chánh điện và ngói lợp còn khả năng sử dụng. – Hồ sơ Dự án cần bổ sung các phương án, giải pháp gông, bó, hạ giải, bảo tồn các trang trí trên mái; bản vẽ hiện trạng và bản vẽ phục hồi gạch lát nền.”

Thận trọng, Bộ VHTTDL còn lưu ý thêm: “Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có ý kiến để Ủy ban nhân dân tỉnh Trà Vinh chỉ đạo cơ quan chức năng hướng dẫn chủ đầu tư bổ sung, hoàn thiện hồ sơ Dự án, công bố công khai nội dung tu bổ, tôn tạo di tích để có được sự đồng thuận của nhân dân địa phương trước khi triển khai các bước tiếp theo theo quy định hiện hành./.”

Trên cơ sở ý kiến thẩm định của Bộ VHTTDL, ngày 11/01/2021, UBND tỉnh Trà Vinh ban hành Quyết định số 51/QĐ-UBND “Về việc phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình Tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử chùa Ba Si”. Chủ đầu tư là Sở VHTTDL tỉnh Trà Vinh, với mục tiêu đầu tư là: “Tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử chùa Ba Si nhằm bảo vệ di tích có giá trị quan trọng về lịch sử văn hóa và kiến trúc nghệ thuật để giữ gìn một di sản quý giá của dân tộc, thúc đẩy phát triển văn hóa du lịch tâm linh của địa phương, tạo điều kiện tốt hơn nơi sinh hoạt văn hoá tâm linh của nhân dân trong và ngoài tỉnh.”

Với mục tiêu chiến lược như vậy, tỉnh Trà Vinh quyết định đầu tư 17.000.000.000 đồng (Mười bảy tỷ đồng). Nhiệm vụ tư vấn lập Dự án được giao cho: Công ty TNHH xây dựng và bảo tồn công trình văn hoá Việt AEG, chủ nhiệm lập dự án là: KTS. Hoàng Đức Thọ. Thời gian thực hiện dự án là: Năm 2023-2025 (năm 2021-2022 thực hiện nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư).

Quyết định số 51/QĐ-UBND cũng nêu rõ, Giám đốc Sở HVTTDL tỉnh Trà Vinh “chịu trách nhiệm trực tiếp về quy mô, hiệu quả củ dự án, quản lý sử dụng vốn đúng mục đích, yêu cầu, tổ chức thực hiện đạt tiêu chuẩn, chất lượng và các yêu cầu kỹ thuật của từng hạng mục công trình theo hồ sơ được duyệt”.

Thực hiện nhiệm vụ được giao, ngày 22/9/2023, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Trà Vinh ban hành Quyết định số 346/QĐ-SVHTTDL về việc phê duyệt thiết kế sau thiết kế cơ sở dự án Tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử chùa Ba Si (sau đó, có Quyết định số 400/QĐ-SVHTTDL ngày 31/10/2023 của Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Trà Vinh về việc điều chỉnh Khoản 10 Điều 1 của Quyết định số 346/QĐ- SVHTTDL ngày 22/9/2023).

Ngày 08/11/2023, UBND tỉnh Trà Vinh ban hành Quyết định số 1698/QĐ-UBND Về việc phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu dự án Tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử chùa Ba Si, giao Sở VHTTDL chịu trách nhiệm tổ chức lựa chọn nhà thầu theo kế hoạch lựa chọn nhà thầu được duyệt đảm bảo tuân thủ các quy định hiện hành; Sở Kế hoạc và Đầu tư chịu trách nhiệm tổ chức giám sát, theo dõi hoạt động đấu thầu được giao. Dự án bao gồm 05 gói thầu: từ gói số 05-09, trong đó có gói số 05: thi công xây dựng công trình áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước qua mạng với giá gói thầu là: 13.947.660983 đồng.

Ngày 19/11/2023, bên mời thầu là Công ty TNHH MTV xây dựng Lộc Khải Phúc đã phát hành thông báo mời thầu. Dự án đã thu hút sự tham gia đấu thầu của nhiều đơn vị, bao gồm: Liên danh Công ty TNHH Nội thất Xây lắp Trà Vinh và Công ty TNHH tư vấn xây dựng Trung Thành, Công ty TNHH xây dựng Phú Bình, Công ty TNHH xây dựng công trình văn hóa Thăng Long và Công ty cổ phần tu bổ di tích Trung ương – VINAREMON.

Ngày 12/12/2023, Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Trà Vinh ban hành Quyết định số 492/QĐ-SVHTTDL Về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu Gói thầu số 05: Thi công xây dựng công trình Tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử chùa Ba Si. Theo đó, nhà thầu trúng thầu là: Liên danh Công ty TNHH Nội thất Xây lắp Trà Vinh và Công ty TNHH tư vấn xây dựng Trung Thành, giá trúng thầu: 11.697.460.877 đồng (làm tròn: 11.697.460.000 đồng), thời gian thực hiện: 500 ngày theo hình thức hợp đồng trọn gói.

Như vậy, đầu tư 17.000.000.000 đồng, dành 02 năm để chuẩn bị đầu tư, 03 năm (dự kiến) để thực hiện Dự án, điều đó cho thấy tỉnh Trà Vinh rất chú trọng đầu tư, thận trọng trong việc thực hiện Dự án Tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử chùa Ba Si, để hướng tới các mục tiêu kép: một là, nhằm bảo vệ di tích có giá trị quan trọng về lịch sử văn hóa và kiến trúc nghệ thuật để giữ gìn một di sản quý giá của dân tộc; hai là, thúc đẩy phát triển văn hóa du lịch tâm linh của địa phương, tạo điều kiện tốt hơn nơi sinh hoạt văn hoá tâm linh của nhân dân trong và ngoài tỉnh.” theo tinh thần đã được quy định tại Quyết định số 51/QĐ-UBND ngày 11/01/2021 UBND tỉnh Trà Vinh về việc phê duyệt Dự án.

Sự thận trọng này thể hiện thái độ tôn trọng đối với công trình có tính chất lịch sử, kiến trúc, tôn giáo và tâm linh, nhưng cũng đòi hỏi việc tổ chức các công việc cần đảm bảo quy định, cả khâu chấm thầu và thi công, đảm bảo Dự án được thực hiện hiệu quả, việc quản lý sử dụng vốn đúng mục đích, yêu cầu, tổ chức thực hiện đạt tiêu chuẩn, chất lượng và các yêu cầu kỹ thuật của từng hạng mục công trình theo hồ sơ được duyệt, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Trung Sơn