Tranh chấp nhãn hiệu ‘Nhựa Bình Minh’: Khi một từ 'Việt' chưa đủ để xoá nhòa quyền sở hữu trí tuệ

Từ thương hiệu dẫn đầu đến phòng xử án

“Bình Minh” không phải là cái tên xa lạ với người tiêu dùng Việt trong ngành vật liệu nhựa. Được thành lập từ đầu những năm 2000, Công ty Cổ phần Nhựa Bình Minh đã xây dựng hệ thống nhãn hiệu “NHỰA BÌNH MINH”, “ỐNG NHỰA BÌNH MINH”, “BÌNH MINH”… và được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận bảo hộ. Trải qua gần hai thập kỷ phát triển, đây không chỉ là một cái tên, mà là tài sản vô hình gắn với uy tín, chất lượng và thị phần.

 

 

 

Thế nhưng vào năm 2023, một công ty có tên tương tự – Công ty Cổ phần Nhựa Bình Minh Việt – xuất hiện trên thị trường. Không chỉ trùng ngành nghề, cùng phân khúc sản phẩm, doanh nghiệp này còn sử dụng dấu hiệu “BINH MINH VIET” trên bao bì, website, mạng xã hội – khiến người tiêu dùng dễ nhầm lẫn, nhất là khi cụm từ “BÌNH MINH” được in hoa nổi bật.

Sau nhiều lần yêu cầu chấm dứt hành vi không thành, Nhựa Bình Minh khởi kiện ra TAND TP.HCM. Trong đơn kiện, doanh nghiệp cho rằng hành vi này xâm phạm nghiêm trọng quyền đối với nhãn hiệu đã được bảo hộ – và có dấu hiệu lợi dụng uy tín của thương hiệu để trục lợi.

Giám định, xử phạt đều nói “có vi phạm”

Không phải chỉ là cảm nhận chủ quan của doanh nghiệp, Viện Khoa học Sở hữu trí tuệ – cơ quan chuyên môn của Bộ KH&CN – đã ban hành nhiều kết luận giám định, xác định dấu hiệu “NHỰA BÌNH MINH VIỆT” có yếu tố tương tự gây nhầm lẫn với nhãn hiệu “BÌNH MINH” của nguyên đơn.

Đồng thời, Cục Quản lý thị trường tỉnh Long An đã ra quyết định xử phạt hành chính, Thanh tra Bộ KH&CN đã có văn bản yêu cầu đổi tên doanh nghiệp. Tài liệu thị trường, vi bằng người tiêu dùng mua nhầm hàng, tài liệu nội bộ của bị đơn… đều cho thấy sự tồn tại khách quan của khả năng gây nhầm lẫn.

 Tên miền, giao diện website, lô-gô chính thức (thuộc nội dung nhãn hiệu được bảo hộ) của Công ty Bình Minh.

Tên miền, giao diện website, dấu hiệu lô-gô (chưa được bảo hộ) của Công ty Bình Minh Việt. 

Theo tra cứu, tính tới tháng 4/2025, đơn đăng ký bảo hộ nhãn hiệu (lô-gô) của Công ty Bình Minh Việt chưa được cấp chứng nhận bảo hộ. Trên thực tế, Công ty Bình Minh Việt đã sử dụng lô-gô này, nhưng với màu khác (màu xanh), dược xác định là gây nhầm lẫn với lô-gô của Công ty Bình Minh. 

Tuy nhiên, tại bản án sơ thẩm ngày 12/7/2024, Hội đồng xét xử TAND TP. Hồ Chí Minh đã bác toàn bộ yêu cầu của nguyên đơn, cho rằng cụm từ “BÌNH MINH VIỆT” là danh từ riêng, có đủ sự khác biệt và “không vi phạm quyền sở hữu trí tuệ đã được bảo hộ”.

Một bước lùi trong kỹ thuật xét xử?

Đánh giá về bản án, theo ông Nguyễn Tài – Trung tâm tư vấn phát triển thương hiệu và chất lượng cho rằng Hội đồng xét xử đã không tuân thủ nguyên tắc đánh giá hành vi xâm phạm theo Luật Sở hữu trí tuệ.

“Pháp luật không yêu cầu hai nhãn hiệu phải giống hệt để bị coi là vi phạm. Chỉ cần có yếu tố tương tự đến mức gây nhầm lẫn về nguồn gốc thương mại là đủ. Trong vụ này, các dấu hiệu như ‘BINH MINH VIET’ rõ ràng có khả năng tạo sự nhầm lẫn trong nhận thức của người tiêu dùng trung bình, đặc biệt trong bối cảnh hai công ty cùng hoạt động trong một lĩnh vực và một khu vực thị trường.”

Ông Tài cũng lưu ý rằng, tòa án đã không xem xét nghiêm túc các chứng cứ giám định – vốn là căn cứ chuyên môn độc lập được luật thừa nhận tại Điều 95 BLTTDS. Thay vào đó, việc “đối chất tại toà” lại được coi là nền tảng đánh giá – điều mà nhiều chuyên gia cho rằng là “lệch chuẩn” về kỹ thuật tố tụng và thiếu cơ sở khoa học pháp lý.

Theo Điều 95 BLTTDS 2015, kết luận giám định của Viện KHSHTT, văn bản của Thanh tra Bộ KH&CN về vụ việc là chứng cứ vụ án.

Chỉ thêm một từ “Việt” – có là đủ?

Trên Báo Thanh Niên ngày 19/01/2025, Tiến sĩ Nguyễn Thái Cường - giảng viên Trường ĐH Luật TP.HCM – bình luận:

“Việc thêm từ ‘Việt’ vào cụm từ ‘Bình Minh’ không làm thay đổi bản chất nhầm lẫn, vì yếu tố ‘Bình Minh’ là phần nổi bật, mang tính nhận diện chính. Trong thực tiễn quốc tế cũng như tại Việt Nam, đã có nhiều vụ tranh chấp điển hình như VINCON – VINCOM, Asanzo – Asano, đều được xác định là có khả năng gây nhầm lẫn mặc dù chỉ khác một âm tiết.”

Vị chuyên gia cho rằng nếu không đánh giá đúng trọng tâm, hệ thống pháp luật sẽ bị lạm dụng bởi những chiêu “lách luật thương hiệu” tưởng như hợp pháp nhưng gây tổn hại lớn đến các thương hiệu thật sự.

Sản phẩm nhựa Bình Minh Việt (hình trên) được xác định mang nhiều dấu hiệu tương tự gây nhầm lẫn với nhãn hiệu được bảo hộ của nhựa Bình Minh.

Không chỉ là tranh chấp thương hiệu - mà là niềm tin vào pháp luật

Điều đáng nói, vụ việc không chỉ ảnh hưởng đến một doanh nghiệp cụ thể. Nó còn làm dấy lên lo ngại về khả năng bảo vệ tài sản vô hình – yếu tố ngày càng quan trọng trong môi trường đầu tư, cạnh tranh hiện đại.

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia pháp lý, nếu các cơ quan xét xử không nâng cao năng lực chuyên môn trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, nhiều doanh nghiệp có thể rơi vào tình trạng “một bước lùi là mất trắng thương hiệu” – kể cả khi họ đã tuân thủ đầy đủ quy trình pháp lý để bảo hộ.

Ở chiều ngược lại, những doanh nghiệp có hành vi mượn danh, “ăn theo” tên tuổi sẽ được khuyến khích nếu pháp luật không đủ mạnh mẽ để ngăn chặn từ sớm.

Cần một hệ thống tư pháp “hiểu” quyền sở hữu trí tuệ

Từ vụ việc giữa Nhựa Bình Minh và Nhựa Bình Minh Việt, giới chuyên gia đã lên tiếng về nhu cầu cải cách hệ thống bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ tại Việt Nam - không chỉ ở cấp đăng ký, giám định mà đặc biệt là trong tư duy xét xử.

Theo Luật sư Trương Anh Tú – Chủ tịch TAT Law Firm, một trong những chuyên gia hàng đầu về pháp lý doanh nghiệp và sở hữu trí tuệ, xu thế quốc tế cho thấy các quốc gia có nền tư pháp hiện đại đều đang thành lập tòa chuyên trách về sở hữu trí tuệ. Điều này giúp đảm bảo tính nhất quán, chính xác và cập nhật khi xử lý các tranh chấp phức tạp liên quan đến tài sản vô hình – vốn là “vũ khí cạnh tranh” quan trọng của doanh nghiệp.

 Luật sư Trương Anh Tú – Chủ tịch TAT Law Firm.

“Chỉ khi hệ thống tư pháp thực sự thấu hiểu bản chất sở hữu trí tuệ – là công cụ phát triển chứ không chỉ là nhãn mác thương mại – thì quyền lực pháp lý mới đủ sức bảo vệ những thương hiệu chính danh và ngăn chặn hành vi ‘lách luật thương hiệu’,” Luật sư Tú nhấn mạnh.

Được biết, là đơn vị bảo vệ quyền lợi cho Nhựa Bình Minh trong vụ kiện nói trên, TAT Law Firm tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong lĩnh vực tranh chấp sở hữu trí tuệ tại Việt Nam. Với hệ thống dịch vụ pháp lý chuyên sâu - giám định, xử lý vi phạm đến tranh tụng và truyền thông khủng hoảng – TAT Law firm đồng hành cùng nhiều thương hiệu lớn trong hành trình giữ vững bản sắc và uy tín giữa thị trường đầy biến động.

Phúc Huy