Định danh người bán hàng trên thương mại điện tử: Còn tồn tại nhiều bất cập

 Thương mại điện tử Việt Nam đang trải qua giai đoạn phát mạnh mẽ và trở thành cấu phần quan trọng của nền kinh tế số tại Việt Nam. Quy mô thị trường bán lẻ thương mại điện tử B2C (doanh nghiệp với người tiêu dùng) tăng trưởng nhanh chóng, từ 2,97 tỷ USD năm 2014 lên hơn 25 tỷ USD năm 2024, chiếm khoảng 9% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.

Theo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), thị trường thương mại điện tử toàn cầu dự báo sẽ có những bước tăng trưởng mạnh mẽ trong năm 2025, Việt Nam tiếp tục nằm trong top các nước tăng trưởng thương mại điện tử nhanh nhất thế giới. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển đó, thị trường thương mại điện tử cũng đối diện với không ít thách thức, cần có giải pháp tháo gỡ nhanh chóng.

 

Bộ Công Thương nhận định, kiểm soát người bán trên các nền tảng thương mại điện tử vẫn đang là thách thức với cơ quan quản lý nhà nước. Văn bản pháp lý về thương mại điện tử đang giao trách nhiệm cho chủ nền tảng thương mại điện tử xác định danh tính của người bán trong và ngoài nước trên sàn, điều này dẫn đến không ít tồn tại, bất cập.

Cụ thể, hiện tại, nhiều nền tảng thương mại điện tử chưa định danh và xác thực điện tử đối với người bán, dẫn đến khó kiểm soát chính xác thông tin về người bán, đặc biệt với người bán ở nước ngoài, hoặc người bán không tuân thủ quy định pháp luật. Cơ quan quản lý nhà nước cũng không nắm được một người bán hàng hoạt động trên bao nhiêu nền tảng thương mại điện tử.

Việc chưa có quy định chặt chẽ về xác minh và lưu trữ thông tin người bán làm cho công tác điều tra, xử lý vi phạm trong giao dịch thương mại điện tử trở nên phức tạp. Các cơ quan chức năng khó truy vết kho hàng, hoặc đối tượng bán hàng khi có vi phạm.

Ngoài ra, còn nhiều rủi ro về gian lận và trốn thuế, vì không có cơ chế định danh điện tử cũng như kiểm tra, giám sát toàn diện, các nền tảng thương mại điện tử có thể bị lạm dụng để thực hiện hoạt động gian lận hoặc trốn thuế. Các cơ quan quản lý, đặc biệt là cơ quan thuế, không thể theo dõi đầy đủ những giao dịch và hoạt động của người bán.

Đáng lo ngại, người tiêu dùng sẽ khó xác minh độ tin cậy của người bán trên sàn thương mại điện tử nếu thông tin về người bán không được rõ ràng và minh bạch. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người tiêu dùng, giảm độ tin cậy của nền tảng thương mại điện tử.

Cho rằng cần định danh người bán hàng online, song ông Nguyễn Bình Minh - Trưởng Ban phát triển nguồn lực, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam - lưu ý việc triển khai cần phải có lộ trình. Với những người bán có doanh số lớn cần thiết phải thực hiện định danh trước, sau đó có thể thực hiện từng bước đối với các cá nhân, tổ chức có doanh thu ít hơn để tránh tình trạng chuyển ồ ạt, định danh hàng loạt.

Theo ông Minh, điều quan tâm nhất hiện nay là nhiều nền tảng, sàn TMĐT, mạng xã hội ở Việt Nam được điều hành bởi doanh nghiệp nước ngoài. Điều này khiến việc triển khai gặp khó khăn hơn, do đó cơ quan chức năng cần phải có quy định yêu cầu các sàn phải tuân thủ khi hoạt động tại Việt Nam.

Vị chuyên gia đặt vấn đề cần có quy định rõ về trách nhiệm của các nền tảng TMĐT trong việc phối hợp và bảo mật thông tin của người định danh; tránh tình trạng để lộ lọt thông tin và dữ liệu của người bán ra nước ngoài hoặc để bên thứ ba lợi dụng thu thập, bán thông tin để sử dụng cho mục đích bất chính.

Tú Linh